Yrd. Doç. Dr. Yavuz AKPINAR

Bogaziçi Üniversitesi, Istanbul, Türkiye

Çalismanin Amaci: Ögrenci gereksinimlerine adaptif olabilmeleri için kesif yoluyla ögrenmeye olanak taniyan uzaktan egitim yazilimlarina uzaktan destek verilmesine yönelik bir mimari açiklanmaktadir.

Aim of the study: This study outlines a distance education software and support environment architecture to adapt the exploratory software to needs of individual students.

Giris

Bilgisayarlarin ses, görüntü, metin ve sayisal serileri isleme kapasiteleri hizla gelistiriliyor. CD-ROMlarin veri erisim hizlari her ay neredeyse dizisel olarak artiriliyor. Yüksek hizli modemlerle ses ve veri transferi ve iletisimi yapmak artik siradan bir olgu. Iletisim teknolojisindeki bu iyilestirmelerle, bilgisayar aglari ve Internetin ögrenme ortamina sokulmasi girisimleri artiyor. Ayni veya farkli yerleskelerdeki birden fazla bilgisayarin birbirine uygun olarak baglanarak, veri, grafik ve metin gibi ögeleri birbirlerine iletebildikleri elektronik ortamlar olusturuluyor. Bu sebekeler, yerel sebekeler (LAN) ve bölgeler arasi sebekeler (WAN) olmak üzere iki ana tür olarak bilinmektedir. LAN ve WAN tipi aglarla bugün her türlü iletisimi ayni bina içinde veya iki farkli ülkede (video kamera gibi donanim ve ilgili yazilim destegiyle) yapmak oldukça kolaydir. Veri ve program alisverisi veya ortak kullanimi artik o denli yayginlasmistir ki, 1945'te Vannevar Bush'un hayal ettigi "kagitsiz ofisler" ütopyasi neredeyse gerçeklesmis durumdadir. Süratli bir sekilde veri ve bilgi sistemlerine ulasmak için kullanilabilecek ag araçlari sürekli olarak gelisme göstermektedir. 1980'lerin ikinci yarisindan itibaren, elektronik posta (e-mail), telnet ve ftp gibi ortamlar Gopher, WAIS ve World Wide Web (WWW) gibi oldukça güçlü bilgi sistemleri ile gelistirilmektedir. Bu sistemler güvenlik, kullanim kolayligi, maliyet ve hizli erisim gibi nitelikler bakimindan daha uygun ve ekonomik hale gelirken (Debrecency ve digerleri; 1995), kurum ve bireyler tarafindan kullanimlari giderek günlük etkinlik haline gelmektedir. Egitim alaninda da bilgisayar aglarinin (LAN ve/veya WAN olarak) kullanimi yayginlasmakta ve bazi bilgisayar yazilimlarinin ortak kullanimi, ögrenme ve ögretme stratejilerinin degisik konu alanlarindaki teori ve uygulamalarinin tartisma listelerinde irdelenmesi, idari veri bankalarinin paylasimi ve elektronik yardimlarin alis-verisi halihazirda yapilmaktadir (Akpinar; 1995a, Chee; 1995). Hizli veri ve program degisimiyle birlikte, bu materyallerin analizi ve saklanmasinin da ayni ortam içinde hizla yapilabilmesinin kullanicilara sagladigi kolaylik açiktir. Farkli ortamlardaki bireyler bu olanaklari kullanip kubasik çalisarak daha verimli olabilir ve ürün kalitesini de önemli ölçüde artirabilirler.

Bütün bu gelismelerle birlikte insan niteliklerinin gelistirilmesi ve insan kaynaklarina yönelik yatirimlar da toplumlarin odak noktasi olmaya devam ediyor. Insan niteliklerinin artirilmasi söz konusu olunca, kaçinilmaz olarak ögrenme ortami da her gün tekrar sorgulanmaktadir. Tüm alanlarda insan niteligini artirmak için bilgisayar teknolojisinin ise kosulabilecegi düsünülürken ve donanimlar her geçen gün daha ekonomik hale gelirken, yazilim sorunlari dünyanin her yerinde devam etmektedir. Bilgisayarlari "uygun" sekilde herhangi bir konunun ögrenilmesinde ise kostugunuzda, o konuyu o uygun yazilimla çalisan bireylerin büyük çogunlugu diger etmenlerde saglanmak kosuluyla ögrenebilmektedirler (Kozma, 1991). Uzaktan egitim (UE) hizmeti alan birey sadece TV, radyo ve ders kitabi gibi ögrenme malzemeleri ile çalismanin ötesinde, animasyon, çoklu ortam ve etkilesimli ortam gibi daha etkilesimli bilgisayar yazilimlari ile de çalismalidir. Dolayisiyla "uygun yazilim" konusuna egitimle ilgili her kurumun daha ciddi ve sistematik olarak egilmesi gerekmektedir.

Örgün egitim için varolan yazilim sorunlari uzaktan egitim kurumlari için de geçerlidir. Uzaktan egitim hizmeti alan bireyin tek basina çalisarak ögrenmesinin dogurdugu ve hem yazilim tasarimcisini hem de diger otoriteleri ilgilendiren sorunlar vardir (McGiven, 1994; Tiffin ve Rajasingham, 1995; Parker, 1997). Bireyin gereksinimlerini yazilimin tam olarak karsilayamamasi ve bireyinde yazilimla çalismanin gereklerini yerine getirmemesi sorunlarin kaynagidir. Bagimsiz çalisan bireyin her an yardim için basvurabilecegi bir birimin olmayisi veya kilavuzlayici yardimin geç ulasmasi yazilimla ögrenmenin etkinligini azaltacaktir. Zeki ögretim sistemlerinde (Wenger, 1987) oldugu gibi yazilim bünyesine, ögrenciyi yeterli sekilde anlayacak ve ögrencinin durumuna göre dersi ayarlayacak birimlerin yerlestirilmesi sorununun çözümü gereklidir. Zeki sistemler hazirlamanin da sorunlu bir süreç (Akpinar, 1995b) oldugu bilindigine göre, sinif ortaminda veya sinif ortaminin desteginde kullanilan egitsel yazilimlarin niteliklerine ek olarak UE yazilimlarinin ögrenciye verdigi destek daha farkli olmalidir. UE yazilimlari hazirlanirken bilgisayarla iletisim ve ag teknolojileri de dikkate alinarak bazi entegre mekanizmalar yazilimlara insa edilebilir. UE kurumlariyla iletisim ve etkilesime olanak verecek mekanizmalar ögrenme sürecini daha dinamik kilarak verimli hale getirebilecektir. Iste bu çalisma ögrenci gereksinimlerinin göz önüne alinarak kesif yoluyla ögrenme yönelimli olarak hazirlanmis UE yazilimlarina uzaktan destek verilmesine iliskin bir mimari önermektedir.

Uzaktan Egitim Yazilimlari ve Uzaktan Destek

Ögrenci gereksinimlerini karsilayabilmek için bir yazilimin bazi temel niteliklere yada ögelere sahip olmasi gerekir. Örnegin, yazilim ögrencinin ilgili konu alaninda sürekli dikkatini çekecek sistemlere sahip olmalidir ki onun konuya ilgi duymasini saglayabilsin; yazilim bireyin ilgilerini motivasyonuyla bütünlestirerek ögrenme etkinliklerinin gerçeklesmesini saglamalidir; ögrencinin yazilim ortamina geldigi andaki bilissel ve duyussal özelliklerini dikkate alarak varolan bilgisini de ona kullandirtarak konu alani bilgisini insa ettirecek, kazanilan bilgilerin somut temeller üzerine oturtulmasina yardimci olacak, bilginin degisik formlariyla maniple edilmesine izin verecek, bilgi örüntüleri arasindaki iliskileri kesfettirecek ve ögrencinin bilgi iletisimini kendi durumuna uygun olarak gerçeklestirmesine yardimci olacak özelliklere sahip olmalidir. Bu niteliklerle beraber, yazilim mimarisinin hedef ögrenci kitlesinin o konudaki zorluk ve yanlis kavramlastirmalarini da göz önüne almasi kritik öneme sahiptir (White, 1985; Otsuki, 1993; Akpinar ve Hartley, 1996).

Ögrencinin çalismasini sürekli olarak kontrol edip, performans kayitlarini tutarak, bu kayitlar baglaminda ögrenciyi yönlendirecek yazilimlara gereksinim vardir. Ögrencinin konuyu kavrama düzeyine göre yönlendirici etkinligin neler olacagina dair kararlarin bir sekilde yazilima aktarilmasi gerekmektedir. UE hizmeti alan bir ögrencinin edindigi yazilima bu karar verici veya müdahale edici mekanizma nasil adapte edilecektir? Iletisim teknolojilerinden yararlanarak ise kosulacak olan uzaktan destek hizmetiyle ögrenci gereksinimine uygun hale getirilebilecek yazilimlar, adaptasyon sorununun çözümünde yardimci olabilir. Böyle bir dinamik ögrenme ortami mimarisi Sekil 1'de gösterilmektedir.

Sekil 1:Uzaktan destek modelli adaptif ögrenme ortami mimarisi

Bilgi ve Ögrenci Analizi

Herhangi bir konunun ögrenilmesini zorlastiran veya daha uzun zamanda ögrenilmesine bir çok etmen neden olmaktadir. Bu nedenler bireyin yeterli bilissel ve duyussal giris davranisina sahip olmamasi, konunun karmasik örüntülerden olusmasi, bireyin daha önceki bilgi örüntülerini ise kosamamasi ve yanlis kavramlastirmalari olarak sayilabilir. O halde UE hizmeti verilecek bireyin neleri ögrenecegi (ögrenme hedefleri) belirlendikten sonra, konu içindeki bilgi örüntülerinin kavramsal ve islevsel niteliklerinin belirlenmesi gereklidir. Çünkü yazilimi hazirlanacak bilgi birimlerinin karakteri ve hedef ögrenci kitlesini konuya ait bilgi durumu bilinmeden ortaya çikarilan yazilim veya materyal yetersiz kalacaktir (Sherry ve Morse, 1996). Bilgi analizi konuyu olusturan kavram ve iliskilerin bir kavram haritasi (Sowa, 1984) içerisinde belirlenmesi ile ortaya çikarilacak olan konu profilidir. Hedef ögrenci kitlesine ait bilgiler de bu ögrencilerden bir örneklemin alinip, bunlarin o konudaki sorulari yanitlama ve problem çözme sürecindeki düsünce biçimlerinin belirlenmesiyle gerçeklesir. Sözlü veya görüsme tipi sorgulamalarla ögrencilerin o konudaki yanlis kavramlastirmalari ve zorluklari ortaya çikarilmalidir. Ayrica örgün egitimde benzer kitleyle çalisan ögretim elemanlarinin isbirligi ile ve literatür yoluyla sözü edilen yanlis kavramlastirmalar ve zorluklar belirlenip geçerlenebilir. Elde edilen bulgularin geçerlenmesi konuya ait bilgi analizinin hangi bölümlerinde daha somut veya yogun olarak tasarim yapilacagina iliski bilgi verecektir.

Metaforik Sistemler

Ögrenmenin yapisalci olabilmesi ve bilgi insasi için bilgisayar destekli bilissel araçlara ihtiyaç vardir. Ögrenme malzemesinin ögrencinin daha önce ögrenmis olduklariyla ilgili olmasi, onunla bazi deneyimleri olmasi ve gerçek yasamda hayat bulmasi birey için konunun anlasilir kilinmasini saglayacak niteliklerdir. Yazilimlar bu tür bir içerige, konu alani bilgisini bir senaryo dahilinde isleyerek ulasabilirler. Ögrenci sunulan senaryo ile çalisirken ekran objelerini ve onlarin özelliklerinin maniple edebilir. Ekran objelerinin ve senaryo içindeki etkilesimlerinin vurguladigi bilgi örüntülerinin bireye kazandirilmasi amaçlanmaktadir. Kavram ve islemlerin birer süreç olarak islendigi bu ortamlar konu analizinin bilgisayardaki yansimalari veya ekran çevrimleridir. Metaforik sistem içinde islenen bilginin (konu alani dili) ifade edilis biçimlerinin (grafiksel, metinsel, sözel ve sembolik) ne olacagina iliskin yazilim tasarim karari bu noktada verilmelidir. Yazilimin nasil bir organizasyon ile anlamli ve etkilesilebilir kilinacagina dair çalismanin yapilmasi gerekmektedir. Ekran objeleri üzerinde ögrencinin yapacagi etkinliklerin tasarimlanan metaforik ortamda inceleme yapmaya, önceki bilgileri denemeye ve bilgileri kullanarak yeni örüntüleri arastirmaya firsat vermesi, ögrencinin metaforik ortamin kavramsal modelini kesfetmesi için gereklidir. Ayrica bu etkinliklerle beraber ve bunlarin sonucu olarak o konuda problem çözme becerisinin de gelistirilmesine temel teskil edecek somut bir bilgi temelinin olusturulmasi saglanmalidir.

Konu alani bilgisinin metaforik ortam ile islenmesi yada sistem obje ve islemlerine entegre edilmesi, sistem-ögrenci etkilesiminin boyutlarini belirleyecektir. Ögrencinin sistemi kullanirken hangi söylem biçimini kullanarak düsünecegi ve sistemi maniple edecegine dikkatle karar verilmelidir. Aksi takdirde ögrencinin varolan bilgisini ise kosma gerçeklesmeyeceginden sistem bilgisinin somutlastirilmasi da zorlasacaktir. Yazilim-ögrenci etkilesiminin birden fazla biçimde olusabilmesi ögrencinin kendine uygun bir iletisim moduyla çalismasini saglayacaktir (Shneiderman, 1992). Ortaya çikacak olan etkilesim, ögrencinin düsüncesini en uygun sekilde ise kosarak degisik temsil biçimleriyle bilgiyi kazanip ifade etmesine yardimci olacaktir. Sonuçta adaptif bir arabirim yazilima entegre edilerek yazilim-ögrenci etkilesimini desteklemelidir.

Yönlendirici Etkinlikler ve Ders Ofisi

Adaptif ögrenme ortamlarinin bir dizi problem durumuna veya etkinlik setine gereksinimi vardir. Etkinlik setleri yazilimin ögrenciyi yönlendirmesinde, onun düsünerek sistemi kullanmasini saglamada ve böylelikle ögrenmesinde büyük rol oynamaktadir. Degisik düzey ve yapidaki etkinliklerin olusturacagi izlence setlerinin metaforik ortama paralel olarak insa edilmesi gereklidir. Bir ders ofisi modeli içinde gelistirilecek olan bu izlenceler ögrenciyi sürekli aktif hale getirerek, bilgi kesfine götürecek olan inceleme, deneme, arastirma ve yorumlama gibi düsünsel etkinliklerde bulunmasini saglayacaktir. Etkinlik setlerinin zenginlestirilmesini ve yenilenmesini saglayarak, sistemin bireyin o konudaki gereksinimlerine uygun hale getirilmesine yardimci olacak bir de performans kayit ve kontrol mekanizmasi gereklidir. Bu mekanizma ögrencinin çalismis oldugu problem durumlarindaki çözüm süreçlerini (sonuçlari) kontrol ederek, bir sonraki etkinlik setinin ne tür bir set olacagina karar verecek bir birimdir. Ancak ders ofisi içerisindeki bu birimin zeki olmayan sistemlerde ögrenciye sunacagi yardim ve kilavuzluk sinirli olacagindan, bu birimlerin bir koordinasyon merkezi ile iletisim içinde olmasi kaçinilmaz görünmektedir. Bilgi iletisim teknolojileri UE hizmetinde görev alan ögretim elemanina yeni sorumluluklar ve islevler getirmektedir (Beaudoin, 1990), bu nedenle bir koordinasyon ve destek servisinde ögrencilerin çalistigi yazilim ile iletisim kurup, onlari kilavuzlayici yeni malzeme ile donatacak elemanlara gerek vardir.

Koordinasyon ve Destek Servisi

Ögrencinin sistemi nasil algiladigi, sistemde ne tür etkinliklerde bulundugu, sistemle gelen etkinlik setlerini ne derece basarili olarak tamamladigi veya hangi etkinlik setlerini tamamladigi, hangi tür etkinliklerde basarisiz oldugu ve ne tür söylem biçimlerini tercih ettigi bilinmelidir. Ancak bu tür bilgilerin isigi altinda yazilim sistemi ögrencinin gereksinimlerine yanit verebilir hale getirilebilir. UE kurumunun saglayacagi bir koordinasyon ve destek birimi, ögrenciden bu bilgileri modem araciligiyla alacak, bünyesinde toplanan diger bilgiler (diger performans kayitlari vb) isiginda yeni etkinlikler hazirlayip, ögrencinin kullandigi yazilimin ders ofisine göndererek ögrenci bilgisinin gelistirilmesine yardimci olacaktir. Ögrenci performans kayitlarinin verdigi dönütlere bakilarak ögrenciye saglanacak degisik etkinlik setleriyle birlikte, sistemi kullanmaya ve degisik sekillerde çalismaya yönelik kilavuzlayici bilgi ve yardimlarda gönderilebilecektir.

Destek servisinin toplayacagi zengin performans kayitlarinin olusturacagi bir "performans uzayi", ögrencilerin karsilastigi yeni zorluklar ve yeni yanlis kavramlastirmalar hakkinda da bilgi toplamak için bir kaynak olacaktir. Çesitli kritik bulgular dogrultusunda uygun etkinlik setlerinin var olan etkinlik uzayindan seçilerek veya yeni setlerin yazilarak hazirlanmasi gerekecektir.

Koordinasyon merkezinin organize edecegi ve bir çok kurumda kullanilmakta olan tartisma listeleri de yazilim ile çalisan ögrencilerin birbirleriyle ve uzmanlarla konulari tartisabilecekleri bir ortam saglayabilir. Ögrenciler farkli ögrenme stratejileri hakkinda bilgi alisverisinde bulunabilir, degisik görüsleri tartisabilirler.

Böyle bir destek servisinin varligi UE hizmeti alan ögrenciyi geleneksel "yalniz" ögrenen durumundan kismen kurtarip, etkinliklerinin kontrol edildigi bir konuma getirebilecektir. Ders ofisinde depolanan ve yenilenen yönlendirici etkinliklerle kullanilan yazilim daha bir ögrenci merkezli hale gelebilecektir. Bu uzaktan müdahale yazilim-ögrenci etkilesimine dinamizm kazandirarak, ögrencinin kendi düzey ve durumuna uygun etkinliklerle bilgi örüntülerini ögrenmesine yardimci olacaktir.

Yazilim Rehberi

Yazilimin nasil kullanilacagina iliskin bilgiler yazilim yardim menüsünde açik ve anlasilir bir dille ifade edildigi gibi bir de kullanici el kitapçigi hazirlanmalidir. Kullanici el kitapçigi yazilimin temel birimlerini tanitarak, ögrenciye yazilimla nelerin nasil yapilacagina iliskin bilgi vermelidir. Ne tür yardim ve hata mesajlarinin var oldugu bir listede belirtilmelidir. Yazilimin nasil kurulacagi, veri ve bilgi girislerinin nasil yapilacagi, koordinasyon merkezi ile baglantinin nasil kurulacagi ve iletisimin ögrenmeye katkilarinin neler olabilecegi manuelde açiklanmalidir. Bu bilgilerle ise baslayan birey, yazilim birimleri üstünde kontrolün kendinde oldugunu hissederek, yazilim olanaklarini daha iyi kullanabilecektir.

Sonuç

Bilgisayar destekli egitim yazilimlarinin etkisi bu yazilimlarin nasil hazirlandigina ve kullanildigina bagli oldugundan, örgün bir egitim kurumundan uzakta tek basina yazilim destegiyle çalisacak bireyin yazilimi uygun olarak kullanmasi önemlidir. Dolayisiyla yazilim birimlerinin ögrenci gereksinimlerine adaptif olabilecek esnek bir yapiya sahip olarak hazirlanmalari gerekmektedir. Ögrenci etkinliklerinin kontrolü ve onlara verilecek destek hizmetinin niteligi ve sürekliligi ögrenmeyi pekistirip artirabilecektir. Tüm bu olanaklar ise kosulmadan önce kullanislilik ve etkililik degerlendirme çalismalarina tabi tutulmalidir. Burada önerilmekte olan mimari ile halihazirda ögretmenlere yönelik bazi yazilimlar tasarimlanmakta olup, bunlarin programlanmasini degerlendirme çalismalari izleyecektir.

Kaynakça

Akpinar, Y. (1995a) Internet for Collaborating Teachers: Preparing Curriculum Tasks for Interactive Learning Environments. Proceedings of ED-MEDIA 95, [Edited by H. Maurer] 733-734, Graz, Avusturya, AACE

Akpinar, Y. (1995b) Examining the Design Principles of ILEs. Proceedings of ICCE 95, [Edited by D. Jonassen & G. McGalla] 298-307, Singapore, AACE

Akpinar, Y. ve Hartley, J. R. (1996) Designing Interactive Learning Environments. Journal of Computer Assisted Learning, V. 12(1), pp. 33-46

Beaudoin, M (1990) The Instructor's Changing Role in Distance Education. The American Journal of Distance Education, 4(2), 21-29

Bush. V. (1945) As We May Think. The Atlantic Montly, 1(1), 3-10

Chee, Y. S. (1995) Mind Bridges: A Distributed Multimedia Learning Environment to Support Collaborative Knowledge Construction. Proceedings of ED-MEDIA 95, [Edited by H. Maurer] 292-298, Graz, Avusturya, AACE

Debrecency, R., Ellis, A. ve Chua, K. (1995) The Integration of Networked Learning Delivery: from Strategy to Implementation. Proceedings of ED-MEDIA 95, [Edited by H. Maurer] 340-345, Graz, Avusturya, AACE

Kozma, R. B. (1991) Learning with Media. Review of Educational Research, 61(2), 179-211

McGiven, J. (1994) Designing the Learning Environment to Meet the Needs of Distant Students. Journal of Technology and Learning, 27(2), 52-57

Otsuki, S. (1993) Intelligent Environment for Discovery Learning. Proceedings of World Conference on Artificial Intelligence in Education 93, Edinburgh, Iskoçya

Parker, A. (1997) A Distance Education How-to Manual: Recommendations from the Field. AACE Educational Technology Review, No.8, 7-10

Sherry, L. C. ve Morse, R. A. (1996) An Assessment of Training Needs in the Use of Distance Education for Instruction. AACE Educational Technology Review, No: 5, 8-12

Shneiderman, B. (1992) Designing the User Interface: Strategies for Effective Human-Computer Interaction. Addison Wesley Publishing, Massachusetts, ABD

Sowa, J. F. (1984) Conceptual Structures: Information Processing in Mind and Machine. Addison Wesley Publishing, Massachusetts, ABD

Tiffin, J. Ve Rajasingham, L. (1995) In Search of the Virtual Class. Routledge, NewYork, ABD

Wenger, E. (1987) Artificial Intelligence and Tutoring Systems. Morgan Kaufmann, Los Altos, ABD

White, B. Y. (1985) QUEST: Qualitative Understanding of Electrical System Troubleshooting. ACM Sigart Newsletter, 93(1), 34-37

Anahtar Kavramlar: Adaptif Ortam, Metaforik Sistem, Ders Ofisi, Performans Kaydi, Yönlendirici Etkinlik

AN ARCHITECTURE FOR DISTANCE EDUCATION SOFTWARE AND STUDENT SUPPORT SYSTEM

Dr. Yavuz AKPINAR

Bogaziçi University, Istanbul, Türkiye

Abstract: Many distant students try to learn their course subjects on written study materials as textbooks, tailored radio and television programmes and Internet sources. These media are not fully interactive. To provide distant students with more interactive study materials, stand alone computer assisted learning software should be prepared. The software to be sent to these students through post or online means should be designed in a way that makes knowledge construction easy. The software allowing constructive learning through experimental and exploratory activities is to have adaptive features to be able to meet individual student's needs. Therefore a coordination centre based on the distance education institution may supply a lesson office, an entegrated part of the actual software environment, with online additional activities and support.

Keywords: Adaptive Environment, Directive Activity, Lesson Office, Metaphoric System, Performance Record,

BIR UZAKTAN EGITIM YAZILIM MIMARISI ve ÖGRENCI DESTEK SISTEMI

Dr. Yavuz AKPINAR

Bogaziçi Üniversitesi, Istanbul, Türkiye

Özet: Bir çok uzaktan egitim ögrencisi yazili ders malzemesi, radyo ve televizyon programlari ve Internet gibi kaynaklarla kurs hedeflerine ulasmaya çalismaktadir. Uzaktan egitim ögrencilerine daha etkilesimli ders malzemeleri sunmak için bagimsiz ders yazilimlari hazirlanabilir. Varolan bilgi iletisim sistemleri kullanilarak ögrencilere gönderilecek yazilimlarin bilgi insasini kolaylastiracak sekilde hazirlanmalari önerilmektedir. Yapisalci sekilde esnek olarak programlanan yazilimlara ögrenci gereksinimine adaptif özellik bir "ders ofisi" ve "koordinasyon merkezi" ile saglanarak, yazilimlarin bireyin gereksinimine uygun olarak onunla iletisim kurmasi saglanabilir.

Anahtar Kavramlar: Adaptif Ortam, Ders Ofisi, Metaforik Sistem, Performans Kaydi, Yönlendirici Etkinlik