Doç. Dr. Erol SAYIN, (ODTÜ, Endüstri Müh. Böl.)
Doç. Dr. Sibel GÜVEN (ODTÜ, Endüstri Müh. Böl.)
Prof. Dr. Hasan GÜRAN (ODTÜ, Elektik-Elektronik Müh. Böl.)
Prof. Dr. Erol KOCAOGLAN (ODTÜ, Elektik-Elektronik Müh. Böl.)
Özet (Amaç): Yeni iletisim teknolojilerinden yararlanarak olusturulabilecek uzaktan egitim modellerinin ülkemizin yüksek ögretimdeki nitel ve nicel sorunlarini asmakta ne derece kullanilabilecegini saptamak.
Abstract (Purpose): To determine the feasibility of distance education models with the higher communication technologies in order to overcome the qualitative and quantitative problems of Turkey's higher education system.
I.GIRIS VE AMAÇ
Varolan iletisim teknolojileri ile, dünyada 1830 yilinda baslamis olan uzaktan egitim, günümüzde özellikle ABD'de çok yaygin olarak egitim sistemine girmistir. Uzaktan egitim, farkli mekanlardaki ögrenci, ögretim elemani ve egitim araçlarini iletisim teknolojileri araciligi ile bulusturulmasini içeren egitim modellerini kapsamaktadir. Bu çerçevede egitim elemanini, egitimi ve egitim materyallerini saglayan tarafa ''verici'', bu egitimden faydalanan tarafa da ''alici'' denilmektedir.
Uzaktan egitim degisik amaçlarla kullanilabilmektedir. Tamamen uzaktan egitim ve diploma veren bir üniversite, fakülte ya da bölüm olabilecegi gibi, mevcut yüzyüze egitime destek vermek üzere bazi derslerin uzaktan verilmesi ya da kaynak ve içerik açisindan uzaktan desteklenmesi de söz konusu olabilmektedir. Uzaktan egitimin bir baska yaygin uygulama alani ise mesleki ve teknik egitim ile sürekli egitim seminerleridir.
1960'dan bu yana Türkiye'de de uygulanmakta olan uzaktan egitimin, 90'li yillarda büyük bir gelisme bilisim ve elektronik teknolojilerinden yararlanarak nasil gelistirilip yayginlastirilabileceginin arastirilmasi gerekmektedir.
Bu çerçevede YÖK tarafindan Türkiye'deki yüksek ögretim kurumlari arasinda yapilabilecek uzaktan egitim uygulamalari ve bunlarin fizibilitesinin arastirilmasi için TÜBITAK-BILTEN'e bir proje yaptirilmistir.
II.ÇALISMANIN KAPSAMI
Proje çalismalari; ODTÜ, Anadolu Üniversitesi Açik Ögretim Fakültesi, ITÜ, AÜ Iletisim Fakültesi, TÜBITAK, ULAK-BIM ve BILTEN'den katilan arastirmacilar tarafindan yürütülmüstür.
Çalismada dünyadaki uzaktan egitimin gelismesi ve su andaki uygulamalari, bu uygulamalarda kullanilan yöntemler, gözönüne alinan faktörler, talebin yogun oldugu alanlar ve programlarin fiyatlari gibi noktalara dikkat edilerek arastirilmis ve siniflandirilmistir. Bu arada Türkiye'de varolan uzaktan egitim uygulamalari yerinde incelenmis ve mevcut olanaklar ile uygulamada karsilasilan sorunlar konusunda bilgi derlenmistir.
Yapilan bu arastirmaya paralel olarak Türkiye'deki altyapi olanaklari incelenmis, Türk Telekom'un altyapisi ve mevcut fiyatlandirma sistemi ile ULAK-BIM'in kurmakta oldugu üniversiteler ve arastirma birimleri arasindaki ag (ULAK-NET) detayli bir biçimde arastirilmistir.
Üniversitelerimizin uzaktan egitime olan gereksinimlerini, isteklerini ve olanaklarini belirlemek üzere bir anket düzenlenmis ve 60 üniversitemize gönderilmistir. Ankete 33 üniversiteden yanit alinmis, alinan yanitlar degerlendirilerek siniflandirilmistir. Toplanan bilgiler, yanit verenlerin büyük çogunlugunun konuya yakin ilgi duyduklari ve kuvvetli olduklari alanda verici, yeterince güçlü olmadiklari alanlarda ise alici olmak istediklerini göstermektedir.
Kullanilabilecek modelleri belirlemek için uzaktan egitimin amaci, yeri, zamani, altyapisi gibi faktörlerini içeren topolojiler gelistirilmistir. Bu topolojiler kullanilarak uygulanabilecek 15 ana alternatif model önerilmistir. Bu modellerin herbiri için, belli varsayimlarla yatirim, isletme ve ders gelistirme giderleri ana basliklari altinda toplam maliyetler hesaplanmistir.
Bunlarin disinda, bir fikir edinebilmek için, üç degisik alternatifin pilot uygulamalari yapilmis ve katilanlarin görüs ve elestirileri anketler düzenlenerek belirlenmeye çalisilmistir.
Proje raporunda, yukaridaki çalismalara ek olarak, uzaktan egitimin egitimsel boyutlarina, telif haklari ile ilgili önemli noktalara ve olasi organizasyonel yapilara deginilmistir.
III.SONUÇ VE ÖNERILER
''Yüksek ögretim kurumlari arasinda uzaktan egitim seçenekleri ile ilgili fizibilite çalismasi'' projesinde dünyadaki uygulamalar ve Türkiye'deki konuyla ilgili altyapi incelenip degerlendirilmis, üniversitelerimizin uzaktan egitim ile ilgili gereksinimleri ve olanaklari anket yapilarak belirlenmeye çalisilmistir. Ayni zamanda ülkemizdeki mevcut uzaktan egitim uygulamalari incelenmis ve özetlenmistir. Yukaridaki bilgiler isiginda olasi temel uzaktan egitim modelleri belirlenmis ve fiyatlandirilmistir.
Bu çalisma ile edinilen egitimsel ve teknolojik bilgi ve deneyimleri kullanarak yüksek ögrenim sistemimizin bugünkü ve gelecekteki gereksinimlerine çözüm ipuçlari verecek özenle seçilmis ve tasarlanmis ön uygulamalar yapilmalidir. Yaklasik 25,000,000 Amerikan Dolarina malolabilecegi hesaplanan örnek bir ön uygulamanin hangi kurumlar arasinda, hangi konularda ve ne ölçekte olacagini belirlemek ve yapilan uygulamayi egitim, maliyet ve verimlilik açilarindan degerlendirmek üzere konu uzmanlarindan bir çalisma grubu olusturulmalidir. Ancak bu çalismalardan sonra uygulamanin yayginlastirilmasi gündeme gelmelidir.
Yukarida bahsedilen örnek bir ön uygulama için maliyet ana kalemleri, düsünülen senaryo ve varsayimlari ekte verilmektedir.
EK - ÖN UYGULAMA IÇIN BIR SENARYO VE ANA MALIYET KALEMLERI
I-VARSAYIMLAR
*
Uzaktan egitim eszamanli (synchronous) ve uydu iletisim temelli olacaktir. *
Alici ve verici olabilecek 6 üniversite düsünülmüstür. *
Her üniversite için bir uydu çikis (uplink) ve bir uydu inis (downlink) istasyonu olacaktir. *
Her bir üniversitede 4 adet 50'ser ögrenci kapasiteli elektronik siniflar olacaktir. *
Her bir elektronik sinifta günde 3'er saatlik 2 ders yapilacak ve sinif haftada 7 gün kullanilacaktir. Bu sistemde her sinifta 50 ögrenci ile 2*4*7 = 56 ders yapilabilecek ve ayni anda toplam 1200 ögrenci yararlananabilecektir. *
56 ders mühendislik, isletme, fenbilimleri ve hukuk alanlarindaki temel dersleri vermek için kullanilabilir.
Örnek: -
Mühendislikte 4 bölüm, her bölümün her yili için 2 temel ders; 4*4*2 = 32 ders. -
Isletme: Her yil için 2 temel ders; 2*4 = 8 ders. -
Hukuk: Her yil için 2 temel ders; 2*4 = 8 ders. -
Fen Bilimleri: Her yil için 2 temel ders; 2*4 = 8 ders.
TOPLAM: 56 ders. -
Bu sistemden toplam 8400 ögrenci yararlanacaktir.
II-MALIYET KALEMLERI
A-DONANIM MALIYETI
Minimum Maliyet ($) Maksimum Maliyet ($) 24 Elektronik Sinifin Donanim Maliyeti 1,656,000 2,280,000 6 Adet Uplink Downlink Maliyeti 2,190,000 2,832,000 6 Üniversite Için Toplam Ders Hazirlama Cihaz Maliyeti 120,000 168,000 TOPLAM DONANIM MALIYETI 3,996,000 5,280,000
B-SISTEM TASARIM VE KURMA MALIYETI
Minimum Maliyet ($) Maksimum Maliyet ($) Sistem Tasarimi,Kurulmasi ve Çalisir Duruma Getirilmesi 3,196,800 4,224,000 TOPLAM SISTEM TASARIM VE KURMA MALIYETI 3,196,800 4,224,000
C-ÖZEL ISLETIM MALIYETI Minimum Maliyet ($) Maksimum Maliyet ($) Iletisim Kiralari, Personel Egitimi, Diger (3 Yil Için) 10,000,000 12,000,000 TOPLAM ÖZEL ISLETIM MALIYETI 10,000,000 12,000,000 D-GENEL MASRAFLAR Minimum Maliyet ($) Maksimum Maliyet ($) Öngörülmeyen Yatirim ve Genel Masraf Payi
(A+B+C)*%30) 5,157,840 6,451,200 TOPLAM GENEL 5,157,840 6,451,200
GENEL TOPLAM: 22,350,640 27,955,200