ELEMANLARININ EGITIMI
Md. Morshedur RAHMAN ve Abu Sadeque Md. SELIM
Banglades Açik Üniversitesi, Gazipur - 1704.
Özet
Uzak mesafeli egitim ya da yaygin egitim, Banglades'te yeni bir yaklasimdir. 1992 yilinda kurulmus olan Banglades Açik Üniversitesi (BOU) orta ögretim, yüksek ögretim, genel mesleki konular, teknik ve yaygin egitim alanlarinda hizmet vermektedir. Asya Kalkinma Bankasi (ADB), Banglades Hükümetine, Banglades Açik Üniversitesi kurulmasi amaciyla kredi verilmesini onaylamistir. Banglades Açik Üniversitesinin akademik ve akademik olmayan ögretim kadrosu, geleneksel sistem içinden temin edilmis oldugundan, yaygin egitim olanindan yogun bir yetistirme paketinin olusturulmasi gerekmektedir. Banglades Açik Üniversitesinin kurulmasina yönelik bütçe tahsis edilmis olup bununla, söz konusu Üniversite, gerek akademik ve gerekse akademik olmayan ögretim elemanlarinin gelistirilmesini teminen yaygin egitimin farkli alanlarinda ve bir egitim paketi çerçevesinde yetistirme faaliyetlerinde bulunmaktadir.
Anahtar Kelimeler : Uzaktan Egitim, Egitim Paketi, Akademik ve Akademik olmayan Personel
Arastirmanin hedefi
Bu arastirmanin baslica hedefi sudur: -
Banglades Açik Üniversitesi gibi yeni olusturulan yaygin egitim kurumunun egitime yönelik ihtiyaçlarini tespit etmek. -
Banglades Açik Üniversitesinin ögretim elemanlarini yönlendirmeye iliskin politikasini ortaya koymak.
Giris
Bizler, yirmi birinci yüzyilin sonlarinda yeni bir dünyaya girerken, elektronik kitle iletisim araçlarinda büyük bir gelismeye sahit olmaktayiz. Bu devrimsel karakterdeki gelisme, egitimcilerin de ilgisini çekmektedir. Sonuç olarak, uzaktan egitim kavrami yeni bir boyut kazanmistir. Uzaktan egitimde, geleneksel egitim sürecinde oldugu gibi ögretmenler ve ögrenciler, bir odada veya salonda yüz yüze karsilikli olarak oturmamakta fakat daha ziyade, ögretmen basili materyal, mekanik ve elektronik medya ve bazen de ögretici ile ögrenci arasinda etkilesimlerde bulunulmasi suretiyle, aradaki uzak mesafeye karsin, ögretmen egitim konularini ögrenciye aktarmaktadir ve ona bilgi kazandirmaktadir. Uzaktan egitim, örgün ve geleneksel egitim yapisi içinde ve disinda mevcut olan esaslara dayali olarak farkli sekillerde tanimlanmaktadir. Uzaktan egitimin temel sistemi, bes alt-sistemi temin etmek ve bunlari kaynastirmaktir; söz konusu bes alt-sistem sunlardir: materyallerin tasarimlanmasi, materyallerin dagitimi, bu kapsamda ögretim ve destek hizmetleri, ögrenenlerin degerlendirilmesi, sistem yönetimi ve ögrenenlerin kayitlarinin bir süreklilik için kaydedilmesi. Diger geleneksel egitim kurumlarinda oldugu gibi, bu sistemi etkin bir sekilde yürütmek için uzaktan egitim kurumlarinin akademik ve akademik olmayan ögretim elemanlarini görevlendirmesine ihtiyaç bulunmaktadir. Ögretim elemanlarinin, belirgin problemlerin çözümüne yönelik olarak, ögrenenlerin bu dogrultuda harekete geçmelerini saglamak için yeterli teknik bilgilerle donanmis olmalari gerekmektedir. Ancak uzaktan egitim kapsaminda bulunan bazi özel becerilerin, bir atmosfer yaratilmasindaki önemi daha büyüktür; böyle bir atmosfer, ögrenenler bakimindan en aydinlatici karakterde olup ögretim elemanlarinin, tüm ögrenenlerin kendilerini ifade etmek ve faaliyetlere katilmalari amaciyla onlari nasil güdülemeleri gerektigini bilmeleri lazimdir, buna harcanan zaman ve seslerini daha az çikartan, faaliyetlere daha az katilan ögrenciler de dahildir. Ögretim elemanlari, egitimi terk edenlerin kendi kararlarini verme haklarini saygi göstererek, bu kisilerin durumlarini hassasiyetle ve bir baski kullanmaksizin nasil takip edebileceklerini bilmelidirler. Nihai olarak da, ögretim elemanlarinin, yaygin egitim programi içinde yeterince kalanlarin ve yarar saglayanlarin gelisimlerini izlemede, kayitlari tutmada ve degerlendirmeye esas olacak objektif bir geri-iletim konusunda da beceri sahibi olmalari gerekir. Ögretim elemani yetistirmenin hedefi, kismen, canli katilim stratejilerinin avantajlarini gösterebilmek için gelistirme ve kaynastirma prosedürlerinin sayilarini azaltmaktir.
Ögrencilerin düsüncelerinin egemenliginde, geleneksel ögretim tarzinin baslica karakteristikleri, ögretmenin bu sürece agirlik vermesi geregidir. Ögretmen konulari aktarir ve sonra belki sorular sorar ve cevaplari inceler. Böylece, ögrencilerin problem çözme konusuna katilimlarini temin eder. Fakat, gene ögretmenin aktarmaya baslamasi söz konusu olacaktir; bu, sik görülen bir egilimdir. Uzaktan egitim alaninda çalisan ögretim elemanlari arasinda mevcut olan konsensus, formel anlamda "iyi" ögretim konusunda kisilerin daha az sayida stereo-tipe sahip olmalari gerektigi hususudur. Bu özellige sahip ögretim elemanlari, ögretici olarak sartlara daha iyi adapte olabilmekte ve Uzaktan Egitim hedeflerine ulasmada daha büyük oranda verimlilik göstermektedirler. Gene de ögretim elemanlarinin Uzaktan Egitim metodolojisi konusunda yetismelerine ihtiyaç vardir.
Banglades Açik Üniversitesindeki Durum
Banglades Açik Üniversitesi, bu alanda kendi türünde Bangladeste'ki ilk üniversitedir. Bu kurum, Banglades Hükümetinin uzaktan egitim alaninda otuz yili askin çabalari sonunda gerçek olmustur. Ilk çabalarin gösterildigi Görsel - Isitsel Egitim Araçlari Birimi ve daha sonra Egitim Müdürlügü'ne bagli Görsel Isitsel Egitim Merkezi kanaliyla, Banglades'teki uzaktan egitim, açik üniversiteye tümüyle hizmet verebilecek bir olgunluk düzeyine erismis olup süregelen egitimde tüm ülkenin ihtiyaçlarina cevap verebilecek bir konuma ulasmistir; bu kapsamda, egitimin ülkenin en ücra köselerine yayilmasi, ve ayrica genel, teknik ve mesleki egitim türleri de bulunmaktadir. 1985 yilinda, Banglades Yaygin Egitim Kurumu BIDE, Milli Egitim Medya ve Teknolojisi Kurumu (NIEMT) bünyesi içinden çikarak ayri bir organizasyona dönüsmüstür. Birlesik Krallik'a bagli ODA ve Asya Kalkinma Bankasi tarafindan yapilan (1987 - 1989) bir dizi arastirmayi takiben Banglades Açik Üniversitesi projesi, 4 Agustos 1992 tarihinde ADB tarafindan onaylanmis ve 21 Ekim 1992 tarihinde yayinlanan Banglades Açik Üniversitesi Kanunu çerçevesinde, Banglades Açik Üniversitesi resmen kurulmus ve bu kanun da böylece, 17 Kasim 1992 tarihinde yürürlüge girmistir. Banglades Açik Üniversitesi Kanununun kabulünden sonra, Banglades Yaygin Egitim Kurumu BIDE, Açik Üniversite ile birlesmistir.
Açik Üniversitesinin, özgünlügü ve farkli bir ögretim kadrosuna olan gereksinimi nedeniyle, gerek akademik ve gerekse akademik olmayan ögretim görevlilerine ihtiyaci bulunmaktadir. Üniversite kapsaminda akademik programlarin organize edilmesi, kurs olusturma ve akademik ögretim kadrosunun hazirlanmasina iliskin çok sayida formaliteye yol açmaktadir. Bu nedenle, akademisyenlerin, geleneksel üniversitelerdeki meslektaslarina kiyasla daha fazla idari destege ihtiyaçlari bulunmaktadir. Ayni sekilde, idarenin diger branslarinda da, ögretim elemanlarinin ihtiyaçlari, geleneksel üniversitedekilerden daha fazladir. Toplam proje dönemi esnasinda, Banglades Açik Üniversitesi, kendisine bagli alti okul için yaklasik 82 akademisyen ve 668 akademik formasyonu olmayan ögretim görevlisini istihdam edecektir. 668 akademik formasyonu olmayan ögretim görevlisinin 236'si fiilen ögretim görevi yapacak olan elemanlar olup 236 ise yardimci ögretim elemanidir. Banglades Açik Üniversitesi bünyesi içine alinan gerek akademik ve gerekse akademik formasyonu olmayan ögretim elemanlari, geleneksel sistem içinden gelen kisilerdir. Bu nedenle, yapilan görevlendirme tayinleri, bir bütün olarak Banglades Açik Üniversitesinin amacina, belirli bir görevin yerine getirilmesi bakimindan uymamaktadir. Tüm olarak ele alindiginda, Banglades Açik Üniversitesi kadrolarina alinan ögretim elemanlarinin durumu, genellikle, organizasyon içinde üstlenilecek görevler söz konusu oldugunda bir eksiklik yaratmaktadir. Banglades Açik Üniversitesine katilan ögretim elemanlari, yaygin egitim konusunda bilgi ve deneyim ve beceri açisindan eksiktirler. Bu nedenle, genis kapsamli bir ögretim elemani gelistirme politikasi, üniversite için büyük bir önem tasimaktadir.
Banglades Açik Üniversitesi, bir egitim paketi olusturarak asagidaki hedeflere ulasmak istemektedir - *
Banglades Açik Üniversitesinin fakülteleri, ögretim üyeleri ve görevlileri arasinda yaygin egitim olgusunun tümüyle anlasilmasinda ilerleme kaydetmek ve böylece üniversitenin sistem gelistirme ve uygulama açisindan sürdürülebilir bir büyümeyi gerçeklestirmek, *
Her bir ögretim elemaninin isleri için gerekli olan bilgi düzeylerini ve becerilerini olgunlastirmak ve/ya ögretim alaninda çalisanlarin islerini ve becerilerini gelistirmek, *
Devamli statüde bulunan üniversite ögretim elemanlari arasinda yetismis insan gücünü gelistirerek onlari yerel ögretici konumuna getirmek ve *
Proje kapsaminda bulunan programlari zamaninda uygulamak.
Egitim Kaynagi
Banglades Açik Üniversitesinin baslica hedefleri ögretim elemanlarinin becerilerini gelistirmek ve böylece proje uygulamasinin verimli ve etkin olmasini saglamak. Bu dogrultuda, Banglades Açik Üniversitesi, deniz asiri ülkelerde burslu egitim / diger tür egitim programlari, danismanlik hizmetleri ve yerel burslu egitim ve yetistirme programlari uygulayacaktir. Bu egitim kaynaklari, ADB tarafindan onaylanan temel projenin bir bölümünü teskil etmektedir.
Deniz asiri burslu egitim / diger Egitim programlari
Söz konusu egitim paketi kapsaminda, Banglades Açik Üniversitesi, deniz asiri ülkelere ögretim elemanlarinin bir kismini göndererek onlarin yaygin egitim konusunda lisans üstü egitim, lisans üstü diploma ve/ya daha yüksek dereceler almasini, ve ögretim tasarimi gibi ilgili alanlarda yetismelerini temin edecektir. Bu gibi ögretim elemanlari, Banglades Açik Üniversitesinin gelecekteki egitimcileri olacaklardir.
*
Deniz asiri egitimin kategorileri
Kategori - I ASINA OLMA - Yaygin egitim ve açik üniversite sistemlerine asina olma ve bu konulari anlama. Bu kategori özellikle, kidemli karar-verme pozisyonunda bulunup da Banglades Açik Üniversitesinde hala çalisanlar veya çalismaya ilgi duyanlara yöneliktir. Bu kapsamdaki çalisma içinde seminerlere ve uygulamalara katilma da bulunmaktadir (süresi 2 ila 4 haftadir).
Kategori II - DETAY - Deneyim, akademik açidan çesitlilik ve yönetimde ekspertiz kazanmak amaciyla evsahibi ülke kurumlarinda açik üniversitede ögrenim görme ve fakülte ile etkilesim saglama konularinda ilgili sahislara detayli bilgiler verme. Bu kategori daha ziyade, direktörler, dekanlar, profesörler, doçentler ve bölüm ve okullarin diger personeli için olusturulmustur (süresi 4 ila 8 haftadir).
Kategori III ÜNIVERSITE ÖGRETIM ÜYELIGI - Uzaktan egitimde ve ilgili alanlarda arastirma yapma veya kurslara katilma. Bu grupta, Banglades Açik Üniversitesinde arastirma yapmak isteyenler ve ayrica Banglades Açik Üniversitesinde, gelecek yillarda ögretim elemani olacaklari yetistirecek olanlar bulunmaktadir (süresi 8 ila 54 haftadir).
Kategori IV YETISTIRME KURSLARI - Masa üstü yayincilik, elektronik medya, ve yeni ögretim elemanlari, yardimci profesörler ve teknik elemanlar için egitim materyalinin gelistirilmesine yönelik kurslara katilma (süresi 2 ila 24 haftadir).
Tablo - I : Banglades Açik Üniversitesinin inandigi stratejilerin özetlenmesi, bu kurumun ihtiyaçlarini en iyi sekilde karsilayacaktir
Personel Egitim Ihtiyaci / Egitim Metodu Egitim Süresi
Yönetim
Idare Asina olma gezileri / Kisa Kurslar 2 - 8 hafta
Planlama Asina olma gezileri / proje finansmaniyla
ADB uygulamalari programlari 2 - 8 hafta
Asina olma gezileri / Açik Üniversiteyi
Finanse edici uygulamalar DTP
Finans & Muhasebe Asina olma gezileri 2 - 8 hafta
egitim &
Üretim DE kurumlarinda isbasinda egitim
Dagitim 4 - 8 hafta
Ve Kabul
Sinav Asina olma gezileri / Kisa egitim seanslari 2 - 8 hafta
Etüd, Degerlendirme
Personel Egitim Ihtiyaci / Egitim Metodu Egitim Süresi
Sunum
Akademik Ögretim DE'de uzun süreli egitim / Ihtisaslasma 54 haftaya kadar
Açik Üniversitelerde Gezi teatileri
2 - 4 hafta
Ögretim danismanligi Bölgedeki birkaç Açik Üniversiteye kisa geziler
2-8 haftadan
Ögretim Tasarimi DE Ögretim Tasarimindan beceri 24 haftaya kadar
Gelistirilmesi
(Uygulamalar / toplantilar / seminerler
(ülke için ve disinda) 2 - 8 hafta
Editing
Ülke disi uygulamalari
Egitsel Destek
Kurs Koordinatörü Asina olma Gezileri /Diger kisa egitim
Programlari / uygulamalar 2 - 8 hafta
Kütüphane Hizmetleri Asina olma Gezileri /Diger kisa egitimler 2 - 8 hafta
Degerlendiriciler Asina olma Gezileri / Diger kisa egitimler /
Uygulamali programlar 2 - 4 hafta
Ögrenci Hizmetleri Asina olma gezileri /Diger kisa egitimler
Personel Egitim Ihtiyaci / Egitim Metodu Egitim Süresi
Kayit Asina olma Gezileri / Diger kisa egitimler 2 - 8 hafta
Bilgilendirme Asina olma Gezileri / Diger kisa egitimler 2 - 8 hafta
Bölgesel Hizmetler Asina olma Gezileri / Diger kisa egitimler 2 - 4 hafta
Bilgisayar Egitim Sistemini Gelistirme & 2 - 4 hafta
Bakim / Yazilimi Gelistirme 2 - 4 hafta
Medya Açik Ün. Ile baglanti ve diger egitim
Destekleri ve kolayliklari 1 - 3 ay
*
Egitim Yeri
Egitim yeri, yaygin egitim kurumlarini ve asagida listesi verilen ülkelerdeki ilgili kurumlari (görsel-isitsel üretim birimleri, ders kitabi basimi vs.) ihtiva etmelidir.
Banglades Açik Üniversitesinin ilgi duydugu Yaygin Egitim kurumlari asagidaki ülkelerde bulunan açik üniversiteleri içermektedir:
Tayland Sri Lanka Çin/Hong Kong
Indonezya Birlesik Krallik Hindistan
Avustralya Filipinler Pakistan
Kanada
18 Agustos 1997 tarihinde, Banglades Hükümeti adina, Banglades Açik Üniversitesi, egitim paketi kapsaminda bulunan danisma hizmetleri için Kanada Tecsult International Ltd. sirketi ile bir sözlesme imzalamistir.
Danisma Hizmetleri
Bu paket çerçevesinde, 19 Danisman 34 ay Banglades'te kalacak ve Banglades Açik Üniversitesi ögretim elemanlarina danisma ve egitim hizmetleri verecektir. 28 Temmuz 1997 tarihinde, Banglades Açik Üniversitesine danisma hizmetleri verilmesi amaciyla, Banglades Hükümeti adina Banglades Açik Üniversitesi ile Cambridge Egitim Danismanlari (CEC) ve International Extension College (IEC) kurulusu arasinda bir sözlesme yapilmistir.
Tablo II söz konusu danismanlik alanini ve süresini göstermektedir
DANISMANLIK ALANI DANISMA SÜRESI (Ay)
YÖNETIM VE TEKNIK DESTEK
Basim, Yayim ve DTP 1
DANISMANLIK ALANI DANISMA SÜRESI (Ay)
Bilgisayar Sistemi Yönetimi ve Gelistirilmesi 4
Video Üretimi 1
Görsel - Isitsel Araçlar /Senaryo yazimi 1
Grafikler ve Animasyon 1
Ögrenci Destek Hizmetleri 6
Yönetimin Mali Kontrolü / Kurumsal Degerlendirme 2
AKADEMIK PROGRAMLAR
Tarim Okulu ve Kirsal Kalkinma 3
Ticaret Okulu 3
Sosyal Bilimler, Beseri Bilimler ve Dil Okulu 3
Egitim Fakültesi 3
Bilim ve Teknoloji Okulu 3
Açik Okul 3
Yerel Düzeyde Üniversite Ögretimi ve Yetistirme
Bu tür egitim ve yetistirme faaliyeti kapsaminda, Banglades Açik Üniversitesi, yerel düzeyde beceri gelisiminde etkin ve faydali olan seminerler, uygulamali çalismalar, sempozyumlar, kisa yetistirme kurslari düzenleyecektir.
BANGLADES AÇIK ÜNIVERSITESI Ögretim Elemanlarinin Gelistirilmesi Bakimindan Gelecege Yönelik Stratejiler
Ögretim elemani yetistirme konusundaki geleneksel görüs, kidem sirasina ve kurumda çalisan bireylerin özelliklerine dayanmakta idi. Halihazirda ise bu görüs, islerin özelligi üzerinde odaklanmaktadir. Bireyler, artik kendi uzmanlik alanlarinda veya üniversitenin istedigi sekilde onlarin etkin olabilecekleri alanlarda yetistirilecekleri beklentisi içinde bulunmaktadirlar. Üniversitenin uzun ve kisa vadeli olarak ögretim elemani gelistirilmesine iliskin ihtiyaci, bu sürecin ta basindan beri olusturulan kisa ve uzun dönemli hedeflerin ortaya konmasindan bu yana irdelenen bir konudur. Kisa vadeli ögretim elemani yetistirme ve gelistirme stratejisi, uzun vadeli yetistirme ve gelistirmeden farkli bir süreçtir. Bu husus, her bir alanda egitimden yararlanma hakki dogrultusunda yansitilmaktadir. Ögretim Merkezlerinin, Yerel Merkezlere kiyasla iki kollu olmasinin bir sonucu olarak ve ayrica, ders kitabi gelistirilmesi stratejisinde meydana gelen degisiklikler nedeniyle, Banglades Açik Üniversitesi artik çok sayida elemani istihdam etmektedir. Böylece, yerel düzeydeki egitim, Banglades Açik Üniversitesinin akademik etkinliklerini destekleyen bu elemanlar üzerinde yogunlasmistir. Bununla birlikte, Banglades Açik Üniversitesi, sonunda bu insanlarin egiticisi olan devamli kadrolari arasindaki uzmanligi gelistirecektir. Bu yaklasim, üniversitenin proje dönemi ötesindeki sürdürülebilirligine katkida bulunacaktir.
Banglades Açik Üniversitesinin egitim politikasi insan gücünün, yönetim, planlama, maliye, ögretim tasarimi, medya üretimi, editörlük, hesap islemleri, kurs gelistirme koordinasyonu, bölgesel hizmet yönetimi, ögretim ve danisma, degerlendirme, derecelendirme ve sinav vs. alanlarda gelistirilmesi olmustur.
Banglades Açik Üniversitesi ayni zamanda, kendi bünyesi içinde istihdam edilmeyen fakat akademik programiyla bir sekilde baglantili olan yöre insanlarinin yetistirilmesinde danismanlik hizmetini kullanmaya yönelmistir. Yaygin egitim için metinler hazirlama, medya yapimlari, ögretim, ögretim merkezlerinin koordinasyonu, derecelendirme vs. yöre insanlarinin yetistirilmesinde seçilen bazi alanlar olup, bu sürece yurt disinda yasayan Bangdalesliler dahil olsun veya olmasin, danisma hizmetlerine agirlik verilmistir.
Farkli ögretim ve egitim kaynaklarindan yararlanmak suretiyle ögretim elemanlarinin gelistirilmesine, daha önceden Banglades Açik Üniversitesinde baslanmisti. Ümit edilmektedir ki, bu dogrultudaki tüm faaliyetler 30 Haziran 1998 tarihine kadar tamamlanmis olacaktir. Böylece, Banglades Açik Üniversitesi, bilgi ve derece sahibi olmak isteyen birçok insani cezbeden bir kurum haline dönüstürülmüs olacaktir. Bu süreçte umut etmekteyiz ki, Açik Üniversite bu ülkenin ideal bir egitim kurumu olacaktir.
Referanslar
Banglades Açik Üniversitesi, Egitim Paketi Proje Danisma Hizmetleri, Asya Kalkinma Bankasi Kredi No. 1173 - BAN.
Banglades Açik Üniversitesi, Üç-aylik Proje Izleme Raporu, Nisan - Haziran 1997.
Macdonald H. I. Ve COL (1994). Egitime iliskin Asya Bölgesel Uygulamali Çalisma. Ögrenim Dünyasi. Vancouver, Britanya Kolombiyasi, Kanada V7Y 1KA.
Sahoo P. K. (1993). Yaygin Yüksek Okul Egitimi, Sanchar Yayinevi, Yeni Delhi.
Sudar Shra, R. (1995). Açik Üniversite Egitim Sistemi. Common Wealth Yayinevi, Yeni Delhi - 110002, Hindistan.
Banglades Açik Üniversitesi, Asya Kalkinma Bankasi Dönem-ortasi Inceleme (Midterm Review) Yayini.
Dünya Bankasi (1994). Dünya Kalkinma Raporu 1994: Kalkinmanin Alt-yapisi, Oxford, Oxford Üniversitesi Basimevi.
Walter, P. Ve Greville R. (1987). Yaygin Egitim için Küçük bir Kilavuz. International Extension Yüksek Okulu, Cambridge CB7 2LJ, Ingiltere.